Ֆուտեր (ոտնաչափեր)
Միավոր:
- Երկարություն / հեռավորություն
Կիրառվում է աշխարհով մեկ:
- Հիմնականում օգտագործվում է որպես պաշտոնական չափման միավոր Միացյալ Նահանգներում: Կանադան ևս ճանաչում է ֆուտը որպես այլընտրանքային (ստանդարտ մետրայինի նկատմամբ) չափման միավոր, և ֆուտը շարունակում է լայնորեն օգտագործվել Մեծ Բրիտանիայում:
- Ֆուտը ողջ աշխարհում օգտագործվում է նաև ավիացիայում` բարձրությունները չափելու համար:
Նկարագրություն:
Ֆուտը կայսերական և ԱՄՆ չափման միավորների ավանդական համակարգերում օգտագործվող երկարության միավոր է և իրենից ներկայացնում է յարդի 1/3-րդ մասը և իր հերթին բաժանվում է տասներկու դյույմի:
Սահմանում:
1959թ.-ին յարդի և ֆունտի վերաբերյալ միջազգային (Միացյալ Նահանգների և Ազգերի Համագործակցության երկրների միջև) համաձայնագիրը յարդը սահմանեց ճիշտ 0.9144 մետր, իսկ ֆուտն իր հերթին սահմանվեց որպես ճիշտ 0.3048 մետր (304.8 մմ):
Ծագումը:
Ֆուտը՝ որպես չափման միավոր, օգտագործվել է մարդկության պատմության մեծ մասի ընթացքում, այդ թվում՝ անտիկ Հունաստանում և Հռոմեական կայսրությունում, և անվանման ծագումը սովորաբար ընդունված է կապել հասուն տղամարդու ոտնաթաթի (հնարավոր է և՝ կոշիկի) միջին չափի հետ: Սկզբում բաժանված էր տասնվեց մասի. իսկ հռոմեացիները ֆուտը նաև բաժանում էին տասներկու ունցիայի /uncial/ - այստեղից էլ ծագում է դյույմի ժամանակակից անգլերեն անվանումը՝ inch:
Ֆուտը շարունակում էր օգտագործվել ողջ Եվրոպայում վերջին երկու հազար տարվա մեծ մասի ընթացքում՝ չնայած որ ազգային և տարածաշրջանային տարբերությունները սովորական երևույթ էին: Կախված այն բանից, թե որտեղ (և երբ) է ֆուտ տերմինն օգտագործվել, այն կարող է վերաբերել 233 մմ-ից մինչև 357 մմ երկարություններին: Ֆուտը նաև սկսեց լայնորեն օգտագործվել անգլախոս երկրներում աշխարհով մեկ:
Ֆուտի օգտագործումն զգալիորեն նվազել է, քանի որ երկրների մեծ մասն ընդունել են մետրիկ համակարգը՝ Ֆրանսիայի կողմից 18-րդ դարի վերջին ընդունելուց հետո:
Տարածված հղումներ:
- Ֆուտբոլի դարպասն ութ ֆուտ բարձրություն և ութ յարդ (24 ֆուտ) լայնություն ունի:
- «6 ֆուտ գետնի տակ»՝ գերեզմանում թաղման վերաբերյալ մեղմասական արտահայտություն է, կամ ավելի լայնորեն՝ մեռած մարդը երբեմն նկարագրվում է որպես «6 ֆուտ գետնի տակ» գտնվող:
- «Five Feet High and Rising» /«հինգ ֆուտ բարձրությամբ և ավելանում է»/՝ (վերաբերում է ջրհեղեղի ժամանակ ջրի բարձրությանը) օգտագործվել է որպես երգի անվանում Ջոնի Քեշի կողմից: Հետագայում De La Soul խումբը 1989թ.-ին իրենց հիթային հիփ-հոփ ալբոմն անվանեց «3 Feet High and Rising»:
Օգտագործման համատեքստ:
Մեծ Բրիտանիայում ֆուտը՝ դյույմի, յարդի և մղոնի հետ մեկտեղ, պաշտոնապես ընդունվեց որպես առաջնային միավոր՝ ճանապարհային նշանների և տարածության ու արագության չափումների համար: Այլ համատեքստերում մետրիկական չափումներն այժմ առաջնային համակարգ են հանդիսանում՝ չնայած՝ ֆուտերը հաճախ են օգտագործվում կենցաղում, հատկապես այն մարդկանց կողմից, ովքեր ծնվել և կրթություն են ստացել «նախատասնորդական» Բրիտանիայում:
Ֆուտը նաև օգտագործվում է որպես հիմնական միավոր FPS (ՖՖՆՎ) համակարգերում, որտեղ օգտագործվում են ֆուտը, ֆունտը և վայրկյանը, որոնց միջոցով ածանցվում են չափման այլ միավորները, ինչպես, օրինակ՝ փաունդալը (ft·lb-m·s-2), որն օգտագործվում է որպես ուժը չափելու միավոր: (FPS համակարգերը մեծապես փոխարինվում են մետրի, կիլոգրամի և վայրկյանի վրա հենված մետրիկակակն m.k.s. համակարգերով):
Բաղադրիչի միավորներ:
- 12 դյույմը = 1 ֆուտի
Բազմապատիկներ:
- 3 ֆուտ = 1 յարդ (յդ/yd/)