funte
Jedinica:
- masa
- Težina (u neznanstvenim okvirima)
Upotreba diljem svijeta :
- UK, SAD, Australija, Kanada, Novi Zeland i drugi
Opis:
Funta je jedinica mjere za masu koja se upotrebljava u imperijalnom sistemu i prihvaćena je u svakodnevnoj upotrebi kao jedinica za težinu (sila gravitacije dijeluje na bilo kom objektu).
Definicija:
Imperijalna (avoirdupois ili medjunarodna) funta se zvanično definira kao 453.59237 grama.
Podrijetlo:
Ime funta predstavlja prilagođivanje latinske fraze libra pondo, ili težina funte, rimska libra (po kojoj je i simbol lb) težila je približno 329 grama.
Tokom historije, funta (ili njeni lokalni prijevodi) koristili su se kao mjera za težinu u mnogim krajevima svijeta, uključujući Ujedinjeno Kraljevstvo, Francusku, Njemačku, Skandinaviju i Rusiju. Iako je tačna masa funte varirala od sistema do sistema, ona je uvijek bila približno slična, obično između 350 i 560metričkih grama.
U Ujedinjenom Kraljevstvu su koegzistirali brojni sistemi koji koriste funtu, iako je avoirdupois funta (poznata i kao vunena funta) najčešće korištena i najpostojanija (i za koju je skraćenica lb av ili lb avdp). Jedna varijacija funte koja se danas koristi je Trojanska funta (približno 373g), i najčešće se koristi kao mjera za težinu dragocjenih metala.
Britanski Akt o težinama i mjerama iz 1878. godine prvi je definirao imperijalnu funtu u okvirima metričkih jedinica (1 lb = 453,59265g), dok je 1893. godine Mendelhalova naredba definirala američku funtu opisujući kilogramkao jednak sa 2,20462 funte.
Sjedinjene Države i države Komonvelta dogovorile su zajedničke definicije za funtu (i jard) koje su bile usvojene 1959. godine (1964. god u UK).
Česte reference:
- U zemljama engleskog govornog područja, težina neke osobe se većinom izražava u stounimai funtama, premda se u Sjedinjenim Državam obično izražava isključivo u funtama.
- U Ujedinjenom Kraljevstvu i Irskoj, u kojima su se, prije uvođenja metričkog sistema, namirnice prodavale na funte, i sada se prodaju u količinama koje odgovaraju starom imperijalnom standardu, za šta je primjer puter koji se u većini slučajeva prodaje u pakovanjima od 454g(1lb).
- Alasi će često izražavati veličinu svog ulova pomoću funti i unci.
- Šekspirov lik Šajlok ima čuvenu rečenicu u kojoj kao zalog za pozajmicu traži "funtu mesa".
Upotreba u kontekstu:
U znanstvenoj primjeni, funta se koristi za opisivanje mase, dok se u svakodnevnoj praksi koristi kao mjera za težinu. Uprkos tome što je metrički sistem težina i mjera široko prihvaćen, funta se i dalje koristi u zemljama engleskog govornog područja.
Funta se, historijski gledano, koristila za opisivanje težine sačme i čaura kod oružja, dok je samo oružje dobijalo naziv prema tipu municije koji ispaljuje, kao na primjer 32-funtaš (32- pounder).
U Ujedinjenom Kraljevstvu i Sjedinjenim Američkim Državama funta predstavlja i komponentu za izražavanje tlaka, odnosno funta po kvadratnom palcu (p.k.p.), što je prihvaćeni standard.
Komponentne jedinice:
- Jedna funta podjeljena je u šesnaest unci, iako je bilo definirano da funta, historijski (i zvanično), sadrži 7000 trojanskih granuloma (gr) sve dok međunarodni dogovoreni standard nije primjenjen 1959. godine.
Multiplikatori:
- 14lb = 1 stoun (stone).
- 28lb = 1 četvrtina (četvrt dugih sto funti)
- 112lb = 1 dugih sto funti.
- 2240lb = 1 tona (imperijalna, ili duga tona) .