Selsiýus
Birlik:
- Temperatura
Bütindünýä ulanylyş:
- Eýýäm Ýewropada giňden ulanyşa giren Selsiniň şkalasy XX asyryň ortalarynda köp döwletlerde Farengeýtiň şkalasynyň ýerini eýeledi, muňa garamazdan Farengeýt Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň, Kaýman adalarynyň we Beliziň resmi ölçeg birligidir.
Häsiýetnama:
Suwuň doňýan nokady (hem-de buzuň ereýän wagty) bilen ilkibaşda kesgitlenendigine garamazdan, Selsiýa ölçegi Kelwiniň temperatura ölçegine garanyňda resmi derejede ykrar edilen ölçeg bolmagynda galýar.
Selsiýa ölçegindäki nol gradus (0 °C) häzirki wagtda 273.15 K deň gelip, 1 dereje C bilen 1 K-niň arasynda temperatura aratapawudy bar. Bu her şkaladaky birlik ölçegiň birmeňzeşdigini aňladýar. Bu öň suwuň gaýnama nokady diýlip görkezilen 100 °C derejäniň 373.15 K deň gelýändigini aňladýar.
Selsiýa ölçegi gatnaşygyna esaslanýan ulgam däl-de, interwal ulgamydyr, bu bolsa onuň absolýut ölçeg däl-de, otnositel ölçege eýerýändigini aňladýar. Muny 20 °C we 30 °C aralykdaky temperatura interwalynyň 30 °C we 40 °C interwaly bilen birmeňzeşdiginde, emma 40 °C-de iki esse howanyň 20 °C ýylylyk energiýasynyň ýokdugynda görmek bolýar.
1 deg C temperatura üýtgeşikligi 1.8°F te
Asyl:
Selsiý şkalasyna Anders Selsius (1701-1744) atly şwed astronomynyň ady berlipdir. 1742-nji ýylda Selsius 0 derejede suwuň gaýnaýan nokady we 100 derejede hem doňýan nokady diýen temperatura şkalasyny döredipdir.
Wagtyň geçmegi bilen beýleki birnäçe fizikler şuňa meňzeş şkalany özbaşdak ýagdaýda ösdüripdirler, emma muny 0 dereje suwuň doňýan nokady we 100 dereje suwuň gaýnaýan nokady diýip üýtgedipdirler. Bu täze şkala umumylykda ýüz gradusly şkala diýlip ulanylyp, kontinental Ýewropada giňden kabul edilipdir.
Bu şkala burç ölçeginde ýüz gradusyň ulanylmaklygy bilen bulaşyklygyň öňüni almaklyk üçin 1948-nji ýylda resmi taýdan “Selsiý şkalasy” diýlip atlandyrylypdyr.
Umumy salgylanmalar:
- Absolýut Nol, -273.15 °C
- Buzyň ereýiş nokady - 0 °C (aslynda -0.0001 °C)
- Maýyl tomus güni mylaýym yklymda - 22 °C
- Adaty ynsan bedeniniň temperaturasy 37 °C
- Suwyň 1 atmosferde gaýnaýyş nokady 99.9839 °C