Düym
Vahidi:
- Uzunluq / məsafə
Ümumdünya üzrə istifadə:
- Xüsusilə ABŞ, Kanada və Birləşmiş Krallıqda istifadə olunur.
Təsvir:
Düym 1/12 fut və 1/36 yard göstərərək standart və ABŞ-ın adi ölçü sistemlərində əsas istifadə olunan uzunluq vahididir.
Tərif:
1959-cu ildən bəri, inç 25.4mm (millimetrə) bərabər kimi müəyyən olunmuş və beynəlxalq şəkildə qəbul edilmişdir.
Mənşə:
İnç ən azı yeddinci əsrdən bəri Birləşmiş Krallıqda ölçü vahidi kimi istifadə edilib və 1066-cı ildə sonluqları birləşdirilmiş şəkildə yerləşdirilən üç quru arpa dənəsinin uzunluğuna bərabər kimi müəyyən olunmuşdur (bir neçə əsr ərzində mövcud olan tərif).
12-ci əsrdə Şotlandiya inçi dırnağın başlanğıcından başlayaraq orta hesabla insanın baş barmağının uzunluğuna bərabər kimi müəyyən olunmuşdur. Oxşar ölçü vahidləri hazırda müasir Avropa olan bir çox ərazilərdə mövcud olmuşdur və inç Portuqal, Fransız, İtaliyan, İspan və çoxlu digər dillərdə baş barmaq sözü ilə eyni və ya çox oxşar olan sözlər olmuşdur.
İngilis sözü inç Latın dilində unsiya sözündəndir və 1/12 hissə deməkdir (inç ənənəvi olaraq futun 1/12-dir).
Hətta on ikinci əsrdə inçin müxtəlif tərifləri dünyanın bir çox yerində hələ də tətbiq edilirdi, baxmayaraq ki, onlar 0.001%-dən az olmaqla fərqlənirdi. 1930-cu ildə Britaniya Standartlar İnstitutu dəqiqliklə inçi 25.4mm kimi qəbul etdi, Amerika Standartlar Assosiasiyası isə 1933-cü ildə eynisini etdi və bu tərifi qanuni olaraq qəbul edən ilk ölkə isə 1951-ci ildə Kanada olmuşdur.
1959-cu ildə Amerika Birləşmiş Ştatları və Britaniya Konfederasiya ölkələri standartlaşdırılmış 25.4mm tərifinə razılaşaraq müqavilə imzaladı.
Ümumi istinadlar:
- ABŞ sent (25 sent) qəpiyinin diametri bir düymdür.
- Tam inkişaf etmiş insanın göz almasının diametri kobud şəkildə desək bir düymdür.
İstifadə konteksti:
1995-ci ildə Birləşmiş Krallıqda inç (fut, yard və mil ilə yanaşı) rəsmi olaraq, yol işarələri və məsafə və sürətin əlaqədar ölçüləri üçün əsas ölçü vahidləri kimi bəyan edildi. Digər kontekstlərdə metrik ölçülər əsas sistemdir, baxmayaraq ki, inçdən çox vaxt qeyri-rəsmi şəkildə, xüsusilə də onluqdan əvvəlki Britaniyada doğulan və təhsil alan insanlar tərəfindən istifadə olunur.
ABŞ-da, topoqraflar 1 futu 1200/3937 metrə bərabərləşdirən 1893-cü il tarixli Mendenholl Sərəncamından irəli gələn, metrin 1/39.37-si kimi müəyyən olunan ABŞ Topoqrafiya inçindən istifadə edir.
Komponent vahidləri:
- İnç emprik sistemdə 1/2, 1/4 , 1/8, 1/16, 1/32 və 1/64 kəsrlərindən istifadə edərək qeyd edilən kiçik ölçüləri ilə ənənəvi olaraq, ən kiçik tam uzunluq ölçüsü vahididir.
- 19-cu əsrin əvvəlində Birləşmiş Krallıqda mühəndis-metroloqlar daha böyük ölçü dəqiqliyi mümkün olduğu üçün inçin mində birindən istifadə etməyə başladılar və bu yeni kəsrin bölənləri sonralar min kimi tanındı.
Bölünənlər: